اشاره: بامداد روز جمعه زلزله‌ای با شدت ۵٫۱ ریشتر تهران، دماوند، البرز، قم، مازندران و زنجان را لرزاند. مرکز این زمین‌لرزه در نزدیکی شهر دماوند بود. بامداد روز گذشته گسل مشاء بار دیگر فعال شد و سه پس‌لرزه رخ داد که شدت یکی از آن‌ها ۳٫۸ریشتر بود. کارشناسان می‌گویند گسلی به عمق ۲۰۰ کیلومتر از دماوند تا کندوان در جاده چالوس وجود دارد که ۱۹۰ سال پیش فعال‌شده و زلزله ۸ ریشتری رخ‌داده است. بعید نیست که همان گسل دوباره فعال‌شده باشد. البته از بامداد جمعه تا روز گذشته ۵۵ پس‌لرزه آمده که احتمال وقوع زلزله با شدت بالا را کم می‌کند. دراین‌ارتباط رئیس شورای شهر تهران هشدار داد و گفت: ۱۷ هزار هکتار بافت فرسوده در محدوده دماوند تا هشتگرد وجود دارد. وی تأکید کرد: مسئله مهم زلزله هم مانند معضل آلودگی هوا به یک موضوع مناسبتی تبدیل‌شده است. در ادامه گزیده‌ای از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا گفت: متأسفانه مسئله مهم زلزله هم مانند معضل آلودگی هوا به یک موضوع مناسبتی تبدیل‌شده است و هر بار که زلزله خفیف اما قابل احساسی رخ می‌دهد، توجه افکار عمومی و مسئولان کشور به این مسئله جلب می‌شود، اما باگذشت زمان دوباره موضوع شکل روزمره می‌گیرد و اقدام اساسی درباره آن انجام نمی‌شود. همان‌گونه که در زمان وقوع زلزله پاییز سال ۱۳۹۶ اعلام کردیم، بحث آسیب‌پذیری تهران در برابر زلزله جدی است و باید اقدامات اساسی جهت کاهش آسیب قبل از وقوع زلزله و مدیریت درست شهر در زمان وقوع زلزله انجام شود. هاشمی بابیان اینکه در بحث اقدامات قبل از زلزله با دو مسئله نوسازی بافت‌های فرسوده و ناپایدار شهر و همچنین افزایش تاب‌آوری زیرساخت‌ها مواجه هستیم، تصریح کرد: حدود ۱۵ هزار هکتار بافت فرسوده از دماوند تا هشتگرد وجود دارد که حتی برخی معتقدند که این بافت فرسوده حتی به ۱۷ هزار هکتار هم می‌رسد، این در حالی است که سالانه تنها ۴۰۰ تا ۵۰۰ هکتار از این بافت فرسوده تغییر وضعیت می‌شود و به‌نوعی اصلاح بافت برای آن‌ها صورت می‌گیرد.
رئیس شورای شهر تهران بابیان اینکه سرعت در این مسئله بستگی به مردم و اختصاص وام به آن‌ها دارد، افزود: نوسازی بافت فرسوده سبب می‌شود که تحمل ساختمان‌ها در مقابل زلزله ۷ ریشتری بیشتر شود، البته این مسئله در برنامه نظام و دولت وجود دارد، ولی سرعت آن کم بوده است.

ایجاد شبکه اضطراری ضد زلزله
او با تأکید بر لزوم ایجاد شبکه اضطراری ضد زلزله افزود: در مبحث زیرساخت‌ها هم وظیفه همه دستگاه‌ها ازجمله سازمان آب، برق و گاز، ایجاد شبکه اضطراری ضد زلزله است. آب در تهران همچنان دچار مشکل است، هر محله باید یک مخزن آب قابل‌استفاده تا ۷۲ ساعت پس از حادثه را داشته باشد، لذا ایجاد شبکه‌های اضطراری در حوزه‌های مختلف ازجمله برق، مخابرات و آب ضروری است، البته دستگاه‌ها اقداماتی را در این زمینه انجام داده‌اند، ولی سرعت عمل آن‌ها بالا نیست و دولت باید مداوم نظارت بر این اقدامات را دنبال کند.

بمب شبکه گاز
هاشمی به وضعیت شبکه گاز تهران نیز اشاره کرد و گفت: همچنین شبکه گاز در شهر تهران یک بمب بالقوه است، عمده حادثه گلاسکو به دلیل حریق ایجاد شد و آوا‌ربرداری آن بیش از ۱۰ روزبه طول انجامید، با بروز زلزله امکان انفجار لوله‌ها و شاه‌لوله‌های گاز در سطح شهر وجود دارد و اگر به‌جای گاز در سیستم ساختمان‌ها برق برای تولید حرارت استفاده می‌شد، وضعیت این‌چنین نبود لذا در زیرساخت‌ها باید تغییر آن مدنظر باشد.او تأکید کرد که در این بخش رسانه‌ها به‌خصوص رسانه ملی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. مردم باید بدانند که در زلزله‌های بزرگ ۸ ساعت طول می‌کشد که کمک‌رسانی به‌صورت سازمان‌یافته انجام شود، لذا در اولین ساعات و حتی تا یکی دو روز پس از زلزله نقش مردم در کاهش تلفات و آسیب‌ها حائز اهمیت است.هاشمی افزود: خانواده‌ها نیز باید کیف اضطراری داشته باشند و موارد ضروری را در این کیف لحاظ کنند تا امکانات سازمانی در زمان حادثه به داد آن‌ها برسد.
کمبود دستگاه لرزه‌نگاری
رئیس شورای شهر تهران با اشاره به کمبود دستگاه لرزه‌نگاری در کشور گفت: ما هنوز نمی‌توانیم با سرعت و دقت مناسب زلزله و پیش‌لرزه و پس‌لرزه‌ها را تشخیص دهیم، در تهران با کمبود دستگاه لرزه‌نگاری مواجهیم، درحالی‌که این دستگاه‌ها سبب می‌شود با دقت بیشتری زمان و مکان زمین‌لرزه را شناسایی کرد. در مقاله‌ای که اخیراً آن را مطالعه کردم، تنها اطراف استانبول ۳۰۰ تا ۴۰۰ دستگاه لرزه‌نگاری وجود دارد، ولی در کل کشور پیش‌ازاین فقط ۱۰۰ دستگاه لرزه‌نگار وجود داشت که اکنون به ۱۴۰ مورد رسیده، درحالی‌که حداقل به ۵۰۰ مورد از این دستگاه‌ها نیاز داریم.او خاطرنشان کرد: مدیریت شهری تهران نیاز به تعامل با سران قوا درباره مدیریت سوانح طبیعی دارد که امیدواریم این فرصت برای شهروندان تهرانی فراهم شود.